Quyền của quý tộc

​jus primae noctis (tạm dịch: quyền của quý tộc)

“jus primae noctis” là một thuật ngữ Latin, dịch sang tiếng Anh là “Right of the first night", hoặc tiếng Nhật là 初夜権. Vâng, nó có nghĩa là quyền được ngủ đêm đầu tiên với cô dâu, nhưng không thuộc về chú rể. Quyền này thuộc về người quý tộc chủ địa hạt mà cô dâu chú rể sinh sống. Các thành tố Latin “jus”, “primae", “noctis" lần lượt là “right", “first", “night", dịch sang tiếng Việt là “quyền", “đầu tiên", và “đêm".
Quyền này được ghi nhận từ rất lâu trong lịch sử loài người. Có thể kể đến đầu tiên là vua Gilgamesh, vua của Uruk, một thành bang của nền văn minh Sumer ở lưu vực sông Lưỡng Hà. Trong sử ký của Herodotus cũng có nhắc đến quyền này của giới quý tộc. Trong phim ảnh thì bộ phim nổi tiếng Braveheart (Trái tim dũng cảm), sản xuất năm 1995, kể về người anh hùng William Wallace của Scotland thế kỷ 13, cũng đề cập đến quyền này. 

Trong sinh hoạt văn hoá của Á Đông chúng ta, tuy những sự việc kiểu như “cậy quyền ức hiếp gái nhà lành" là rất phổ biến nhưng dường như việc luật lệ hoá chưa được ghi nhận bao giờ. Ví dụ mới nhất có thể kể đến là việc nhà cầm quyền China bị cáo buộc đã gửi những người đàn ông Hán đến nằm chung giường với phụ nữ hồi giáo Duy Ngô Nhĩ khi chồng của họ đi tù. Đương nhiên, họ không bao giờ thừa nhận việc này: https://www.businessinsider.com/china-uighur-monitor-home... Đây là một nét khác biệt thú vị giữa các nền văn hoá.

Chắc hẳn cảm nhận đầu tiên của phần lớn độc giả đều thấy tò mò với khái niệm này, thậm chí không thể tưởng tượng được liệu nó có thể xảy ra được hay không. Bởi vì nó vô lý quá và nó “hấp dẫn” quá. Trên thực tế, có nhiều nghi vấn về tính thực tiễn của quyền này, ngay cả ở châu Âu thời Trung Cổ. Quý độc giả nào quan tâm có thể tìm đọc 初夜権 Jus primae noctisの社会学的攻究 第50版 của tác giả 二階堂招久  
https://www.kosho.or.jp/products/detail.php...

Người viết giới thiệu khái niệm này đến quý độc giả không phải bởi tính “hấp dẫn" của chủ đề, mà chủ yếu là muốn mượn những ý tưởng liên quan để đưa ra thảo luận về những quyền dường như chúng ta đã quên lãng. Cơ sở chủ yếu của jus primae noctis đến từ quyền sở hữu của giới quý tộc cai trị đối với người dân thường sống trong địa hạt của họ. Quyền này đã biến mất hầu hết ở trên trái đất này, ít nhất những nơi có người Việt chúng ta sinh sống.
Tuy nhiên cũng chính tại một số nơi có người Việt sinh sống, nhiều quyền khác lại xuất hiện, mà dường như chúng ta đã vô tình hoặc cố ý làm ngơ không biết. Đầu tiên có thể kể đến “jus prima vaccinum". Vâng, quý độc giả có thể đoán được ý nghĩa của cụm từ này. Câu hỏi đặt ra là: Những nhóm người nào được quyền tiêm trước? Liệu chúng ta có quyền chọn loại vaccine để được tiêm hay không và nếu có thì nhóm người nào được chọn? Những quyền này dựa trên cơ sở nào? Tại sao lại có sự khác biệt giữa người Việt ở Nhật và người Việt ở quê hương? Sự khác biệt này dựa trên cơ sở nào?

Sống ở Nhật Bản là một sự may mắn, không chỉ bởi chúng ta né tránh được chủ đề “jus prima vaccinum", một chủ đề đang nóng bỏng ở quê nhà. Mà ở tầm vô thức của suy nghĩ (subconscious mind) nó cũng giúp chúng ta quên được nhiều chủ đề tương tự cho dù chúng rất gần với chúng ta. “jus prima fuga" (“fuga” dịch sang tiếng Anh là “flight", sang tiếng Việt là chuyến bay) là một quyền không trên giấy tờ mà người viết dám chắc là tất cả người Việt tại Nhật đều hiểu nó đến từ đâu, nó được phân phát như thế nào, làm thế nào để có nó. Câu hỏi đặt ra là: Chúng ta cần có thái độ như thế nào với những hiện thực này? Sự lựa chọn của chúng ta liệu có thật sự bị bó buộc bởi hoàn cảnh hay không?

​Quý độc giả có thể tìm xem bộ phim Braveheart được giới thiệu ở trên, để tham khảo thêm về sự lựa chọn của những người Scotland khi họ đứng trước những hiện thực tương tự. Cuối cùng thì sự lựa chọn vẫn luôn thuộc về chúng ta.

Đông Kinh ngày hè bão đến,
Trần Phong